HOROZ : MASALI

Bir varmış bir yokmuş.Evvel zaman içinde 
bir horoz yaşarmış.Bu horoz birgün çöplükte
 eşinirken ayağına bir diken batmış.
Ağlamış,sızlanmış ve bir nineye rastlamış.
Ona demiş ki:

-Nine ayağımdaki dikeni çıkarır mısın?

Nine de:

-“Olur.” demiş.

Horozun ayağından dikeni çıkarmış.
Horoz dikeni almış ve nineye, 
“Bu dikeni al ve sakla ,zamanı gelince
 ben onu senden alırım.” demiş ve gitmiş.
Nine, horozun gitmesinden sonra günlerce 
beklemiş ama horoz gelmemiş.Nine, birgün 
gaz lambasını yakarken lambanın fitili bozulmuş.
Dikeni almış fitilin yerine koymuş ve lambayı yakmış.
Tam o sırada horoz çıkagelmiş.Nineye seslenerek:

-“Nine şu benim dikenimi versene.” demiş.

Nine de dikeni ne yaptığını anlatmış.
O sırada horoz tutturmuş, “Ya dikenimi verirsin,ya da ineğini.”O kadar diretmiş ki nine de 
ineği vermeye mecbur kalmış.İneği alan horoz yola koyulmuş
.Az gitmiş, uz gitmiş dere tepe düz gitmiş,
 derken bir düğün alayına rastlamış.Düğün 
sahibine demişki:

-“Bu ineği al,ben gelene kadar sakla.”

Horoz gittikten sonra düğün sahibi 
horozun dönmesini günlerce beklemiş.
 Ama horoz bir türlü gelmiyormuş.
Düğün sahibi ineği kesmiş,düğün alayına 
bir güzel ziyafet çekmiş.Tam o sırada horoz çıkagelmiş.Düğün sahibinden ineği istemiş.
Düğün sahibi de ineği kestiğini ve misafirlere ziyafet çektiğini anlatmış.O zaman horoz tutturmuş,
 “Ya ineği verirsin ya da gelini.” diye.
Düğün sahibi bir türlü horozu ikna edememiş.
Mecbur kalmış gelini vermeye.
Gelini alan horoz yola koyulmuş.
Az gitmiş, uz gitmiş ;dere tepe düz gitmiş 
ve altı ay bir güz gitmiş.Yolda bir çobana rastlamış.
Çoban da o sırada koyunlara kaval çalıyormuş.
Horoz çobana dönerek:

-“Heyy,çoban! Kavalı ver.” demiş.

Çoban da kavalı vermiş ve gelini almış.
Kavalı alan horoz kavalı çalarak şöyle diyormuş.

-Dikeni verdim,ineği aldım.ineği verdim,
 gelini aldım, gelini verdim, kavalı aldım.Düüüüüt......Düddürüdüüüüüüüüüüt....

 

 Tavuğun erişkin erkeğine horoz, erişkin kendisine tavuk, yumurtadan yeni çıkan yavrusuna civciv(çıtır), genç ve fingirdek olanına piliç adı verilir. Bundan sonraki aşamalarda duruma göre; ızgara, şiş, fred çikın, lades, Mudurnu, tavuklu lahmacun gibi adlar aldıkları da olur.

Tavuk mu yumurtadan çıkar, yumurta mı tavuktan çıkar, olarak bilinen meşhur fasit dairenin pratik hiçbir ehemmiyeti yoktur. Her iki durumu da kanıtlayacak yeteri kadar örnek olay tespit edilmiş bulunmaktadır. Kanıtlanan başka bir husus ise, yumurtlamaya çalışan bir tavuğun, sıpa dünyaya getiren bir eşek kadar feryat figan edebildiğidir.Bu figan sesini MP3 ile sıkıştırsanız bile PC' nizde rahatlıkla 200 MB' lik yer işgal eder.

Binlerce yıl önce evcilleştireceğiz diye kendimize bağladığımız tavukları aslında evde değil kümes kadar odalarda barındırırız. Üstelik bunlar yeteri kadar yumurtlayamadıkları zaman, "Avustralya' dan yumurta verimi yüksek hindim gelecek" diyerek tahliye ederiz(aslında tahliye de edilmezler, bunlar resmen kesilirler).

Kümes tabir edilen yerlerde umumiyetle 6- 7 adet tavuk, bir adet horoz ve bir tane de numunelik lavuk(horoz ve tavuğun resmi nikahsız ilişkisinden doğan bir kümes hayvanı) bulunur. Horoz ve tavuk ırkı, şeriat ötesi yaratıklardır. Çünkü az önce de belirttiğim gibi bir herifine 6- 7 adet tavuk düşmektedir. Halden de anlaşılacağı üzere horozlar poligamdırlar. Tabi, insanoğlunun bahşettiği arpa- buğdayla poligam olmak kolaydır. Gel de asgari ücretle poligam ol da görelim...

Horozlar çok haşindirler. Belki de hayvanlar aleminin en gaddar ev reisleridirler. Şöyle ki; horoz efendi işinden kümese döner dönmez, rahatlıkla 'yemek daha niye pişmedi ulaaynn' diyerek tavukların silsilesini didikleyebilmektedir. Tavukların 'erkeğim, horozum, biz arpayı- buğdayı zaten pişmemiş yemiyor muyuz?' demeleri hiç kar etmez. Gelecek cevap şudur: "Bak, bi de cevap veriyo, utanmaz karı!"

Kavga faslı bununla da bitmez... Evin reisi, yemini yedikten sonra, yedikleri boğazından aşsın diye, su içmek üzere su kabının yanına gittiğinde de fırçasını eksik etmez: "Yiieeyyyyyt, ben size demedim mi, Haş-iki - O' nun, O' sunu fazla koymayın diye, ibiksiz karılar?" İşte böyle sudan bir sebepten de tavuklar dayak yemekten kaçamazlar...

Tavuklar ailesi, nüfus planlaması konusunda çok hassastır. Her gün yumurtlayabilme kapasitesine sahip olmalarına rağmen; kümes sahibinden rica ederek her gün muntazaman kürtaj olurlar... Tavuk yasaları buna izin vermektedir...

Horozlar , çok onurlu hayvanlardır. Bizimkiler adlı dizide, horozlar çok döğüşken gösteriliyor, diyerek bir keresinde 25 iş günü ötmeme protestosu yapmışlardır. Horozların bu eylemine, insan sülalesi 55 gün yem vermeme eylemiyle cevap verince, her hangi bir anlaşma zemini oluşmamış; işte o horozların hepsi hayatlarına lades kemiği olarak devam etmişlerdir...

Horozlar çok da zeki hayvanlardır hani. Örneğin her hangi bir tavuğu zırt- pırt yumurtlatmak için onu follukla kandırabilirsiniz. Ancak, bir horozu asla şişme bir tavukla kandıramazsınız. Horoz cinsellik olayını biraz sert yaşadığı için, iki gaga darbesinde neyin ne olduğunu hemen anlar.

Denizli' nin horozları da ötme ve döğüşme verimleri yüksek bir horoz ırkıdır. Ancak, bunların sözünü etmeye değmez, çünkü çok hemşericilik yaparlar... Bunlarda enternasyonalist bilinç şu kadar(şu kadar derken işaret parmağımın ucunu göstermekteyim) bile gelişmemiştir. Kavga dedin mi en önde giderler ama 'gel barışalım' dediğinizde Türkçe bilmiyor ayağına yatarlar...

Tavuk ve horozların uçamadıkları bilinmektedir diyemiyorum, sadece öyle sanılmaktadır. Bu hayvanların uçmaması sadece ve sadece uyanıklılıklarındandır. Kuşlar ne için uçarlar, yem ve su bulmak için değil mi?.. Bunlar zaten kümeste varsa neden uçsunlar ki?.. Bu tavırları da bize, bunların ıq' larının yüksek olduğunu gösterir.

Tavukların birden bire tavuk olmadıklarını, piliçlik olarak adlandırılan bir evreden geçtiğini imlemiştik. Tavuklar piliç oldukları dönemde asla kümeste kalmazlar. İlla ki ya İstiklal Caddesi' ne, ya da Moda' ya filan takılırlar... Bunlar iyice tüylenmediklerinden, caddelerde her bir yerleri meydanda olarak gezerler... Bu durum insanlar için çok hoş bir durum arzederken, horozlar için utanç verici bir durumdur.Çünkü, piliçlik evresini tamamlayıp kümeslerine döndüklerinde bunlardan yüzde doksandokuzu bekaretini yitirmiş olur... Horozlar umumiyetle tavukoğlantavuk bir tavukla evlenemezler...

Horoz dediğimiz bu mağrur hayvanlar, folklorumuzda da hak ettikleri yeri almışlardır: Erken öten horozun cücüğünü keserler, gibi... Horozumu kaçırdılar, damdan dama uçurdular türküsünün ise ilginç bir hikayesi vardır: Bir gün köyün veletleri, köyün en yakışıklı horozunu kaçırır ve damdan dama bu hayvancağızı savurtarak uçup uçmayacağını sınamak isterler... Tabi hayvancağız uçamaz ve beşinci sortiden sonra kıç üstü yere çakılır... İşte bu türkü, erlerinden olan 6 adet tavuğun imece usülüyle meydana getirdikleri çok içli; duygu ve gıt gıt gıdak yüklü bir ezgidir... Bu bahtsız hayvanın türküsü hala söylenir oralarda...

" Üfff!.. Yavrum piliçlere bak!.." ibaresi ise sokak folklorumuza renk katan başka önemli bir imgelem bütünleçidir.... Yaaaa!..

 Al horoz

Erzurum daki köylerde seyyar satıcılık yapanlara çerçi derler. Günün birinde çerçicinin yolu bir köye düşer.Sepetinde kızılcık satmaktadır.çobanın karısı kocasının çok sevdiği kızılcık almak ister fakat para yok nasıl etsede akşam kocasına kızılcık yedirse karakara düşünmeğe başlar.aklına bir fikir gelir garibin doğruca çerçicinin yanına gider.iki kilo kızılcık kaç para 5 milyon der.peki benim bir horozum var kaç kilo verirsin getir görelim horoz dışarda gösterir. kadın önden adam arkadan horozu yakalamağa çalışırken horoz doğruca kümese girer kadın kafasını kümese sokar hayvanı çıkarmak için poposu dışarda kalır çerçici fırsat bu fırsat kadına arkadan yüklenir. işi bittikten sonra horozu yakalar iki kilo kızılcığı eve getirir. akşama eve gelen koca hayırdır hhanım nerden çıktı bu kızılcık heç herif al horozu verdim iki kilo kızılcık aldım çerçiciden ne diye bağırır adam ulan karı desene çerçici seni *ikmiş yok herif başım kümeste olmasaydı biraz zor *ikerdi.

 Denizli'nin sembolü olan "Denizli Horozu", renk ve
 vücut yapısı itibariyle ahenkli uzun ve güzel ötüşleriyle,
 ilimize en uzak yörelere kadar isim yapmış yerli bir 
ırkımızdır. Bazılarına göre Osmanlı İmparatorluğu 
zamanında Arnavutluk'tan İstanbul'a getirilen uzun 
ötüşlü Berat Horozlarının Denizli'ye getirilmesi ve 
Denizli'deki yerli tavuklarla melezleşmesinden 
oluştuğu üretildiği söylenmekte ise de bu doğru
 değildir. Zira renk ve vücut yapısı bakımından 
aralarında hiç bir benzerlik yoktur. Denizli 
Horozu bu bölgedeki insanların eskiden beri u
zun ötüşlü horozlara gösterdikleri özen sonucu 
kendiliğinden oluşmuş bir ırktır.

Denizli Horozunun gözleri siyah ve sürmelidir. 
Bacakları koyu gri veya mor, ibik balta ibik şeklinde,
 kulakçık kırmızı veya kırmızı üzerinde beyaz 
benekli genel renk, siyah kirli beyaz ortaklaşa 
karışım halindedir. Bazen kanat tüyleri üzerinde
 kahverengi renkler bulunur. Al horozlarda ise 
siyah-kırmızı ortaklaşa karışım halindedir. 
Canlı ağırlık ortalama 3-3.5 kg. civarındadır.

Denizli Horozları renklerine, vücut yapılarına 
ve ibik şekillerine göre 3'e ayrılır.
Renklerine göre Demirkır, Pamukkır, Kınalı, 
Al, Siyah ve Kürklü olmak üzere 6 tipe ayrılırlar.
Vücut yapılarına göre Yüksek boyun, Sülün,
 ve Küpeli olmak üzere 3 tipi vardır.
İbik şekillerine göre ise Geniş İbik ve 
Dar İbik olmak üzere 2 tipi vardır.

Denizli Horozunun sesi, tonuna ve netliğine
 göre de sınıflandırılır.
Ses tonuna göre ince, davudi, kalın ses 
olmak üzere 3'e ayrılır. Davudi ses, ince 
sesle kalın ses arasında ve kalın sese 
yaklaşan tek bir sestir.
Niteliğine göre net ses, hüzünlü ses, cırtlak 
ses, dalgalı ses (alaycı ses) olmak üzere 4'e ayrılır.

Denizli Horozları'nın ötüşleri bütün kabiliyetin 
ortaya konulmasıyla yapılır. Ötüşleri, ötüş 
anındaki vücut pozisyonuna göre Aslan Ötüş,
 Kurt Ötüşü, Yiğit Ötüşü, Pus Ötüşü olmak üzere 4'e ayrılır.

İyi bir Denizli Horozu'nda görünüş canlı bacaklar, 
boyun uzun ve kuvvetli göğüs, geniş ve derin kuyruk,
 dik başa doğru meyilli olmalıdır. Tavukta da aynı 
özellikler aranır. Denizli Horozları'nın birinci yılda 
ötüş uzunlukları 20-25 sn. olmaktadır.

Tarım İl Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan 
Denizli ırkı üretim birimince yetiştirilen 
Denizli Horozları genel olarak 100 başlık 
bir sürü halinde elde tutulmaktadır. 
Damızlık horozlar seçildikten sonra 
kalanlar Mart, Nisan ayından itibaren 
yurdun çeşitli yerlerinden gelen taleplere
 göre satılmakta, Mart, Nisan, Mayıs, 
Haziran aylarında, ilde civciv satışı yapılmaktadır